قاتل خاموش دیگر به نام «نیترات آب»
وقتی صحبت از آب سالم و با کیفیت می‌شود در نظر اول، آبی را دارای این خصوصیات می‌دانیم که شور و بد مزه و بدبو نباشد و به عقیده خیلی از عوام کلر هم نداشته باشد ولی آلاینده‌هایی نظیر نیترات که کمتر نیز مورد توجه است، تاثیرات منفی و به مراتب خطرناک‌تری بر سلامتی مصرف‌کنندگان دارد.
بسیاری از مردم در خصوص آلاینده‌هایی مانند طعم و بوی نامطبوع، تیرگی و کدورت، ذرات معلق، سختی و سنگینی و رسوب‌گذاری آب عکس‌العمل نشان می‌دهند اما نسبت به آلاینده‌هایی نظیر نیترات که تاثیرات منفی آن بر سلامتی، بیشتر و به مراتب خطرناک‌تر است، بی‌توجه هستند زیرا نیترات در منابع آب به وسیله چشم قابل رویت نیست و مزه آب را نیز تغییر نمی‌دهد.
نیترات در منابع آب زیرزمینی از طریق نفوذ فاضلاب و زه‌آب‌های آلوده افزایش می‌یابد و از مهم‌ترین مشکلات منابع آب آشامیدنی در بسیاری از نقاط دنیا شناخته می‌شود.
نیترات چیست؟
«ناهید غلام نژاد» مدیر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت آب منطقه‌ای یزد در تعریف نیترات می‌گوید: نیترات یکی از محلول‌ترین آنیون‌های معدنی است که در نتیجه اکسیداسیون نیتروژن عنصری حاصل می شود.
وی می‌افزاید: این ترکیب در اثر دفع غیربهداشتی فاضلاب‌های شهری، صنعتی و مصرف سموم و کودهای کشاورزی که دارای نیتروژن آلی هستند، وارد خاک می شود و پس از انحلال در آب به راحتی از لایه‌های مختلف خاک عبورکرده و به منابع آب زیرزمینی راه می‌یابد.
به گفته وی، حداکثر غلظت مجاز نیترات در استانداردهای ایران، اتحادیه اروپا و سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا(EPA)، ۵۰ میلی گرم بر لیتر و حداکثر غلظت مجاز نیترات طبق استاندارد سازمان بهداشت جهانی ۴۵ میلی گرم بر لیتر است.
بیماریهای ناشی از مصرف نیترات
غلام‌نژاد یادآور می‌شود: مطالعات نشان می‌دهد که غلظت های بالاتر از حد مجاز نیترات در آب آشامیدنی باعث بروز بیماری هایی مثل سرطان معده، بزرگ شدن تیروئید و نیز بروز بیماری متهموگلوبینمی در نوزادان کمتر از شش ماه(در اصطلاح عموم کبودی نوزاد) و همچنین افزایش سقط جنین و ناقص الخلقه شدن نوزادان می‌شود.
به گفته وی، نیترات با نوشیدن آب وارد بدن می‌شود، در خون با هموگلوبین ترکیب می‌شود و متهموگلوبینمی ایجاد می‌شود و به این ترتیب توانایی انتقال اکسیژن خون کاهش می‌یابد.
وی ادامه می‌دهد: این بیماری ممکن است بی‌علامت باقی بماند و بر رشد کودک اثر بگذارد و عارضه به سیر پنهانی خود ادامه دهد؛ افزایش نیترات در آب دام‌ها نیز به کاهش زاد و ولد، افزایش مرده‌زایی، وزن کم هنگام تولد، دیر وزن گرفتن یا حتی مرگ آنها می‌انجامد.
این مسئول اضافه می کند: بدیهی است که آلودگی دیگر عوامل زیستی نظیر خاک، گیاهان و سایر جانوران به نیترات نیز می‌تواند به طور غیر مستقیم بر سلامت انسان‌ها مؤثر باشد.